De maatschappelijke gevolgen van flitsontslagen

Hoe zit het ook alweer? Na het Lenteakkoord heeft minister Kamp een notitie opgesteld om het ontslagrecht te versoepelen. In zijn voorstel is bij ontslag een preventieve toets door de rechter of het UWV niet meer nodig. De werkgever kan ontslag aanzeggen door de werknemer schriftelijk te informeren en de beslissing te onderbouwen.

De werknemer kan bezwaar maken.

Als de werkgever toch doorzet en de werknemer dit onterecht vindt, kan de werknemer naar de kantonrechter stappen. Kamp zet in op behandeling van een wetsvoorstel in het najaar, zodat de nieuwe ontslagprocedure vanaf 2014 kan ingaan. In het voorstel gaat de ontslagvergoeding fors omlaag. De vergoeding bedraagt niet meer dan een kwart maandsalaris per gewerkt dienstjaar, met een maximum van 6 maanden. Bovendien moet deze vergoeding gebruikt worden om een opleiding te volgen. Als een werknemer wordt ontslagen, moet de werkgever de eerste zes maanden van de WW betalen.

Hoe is de situatie nu?

Vaak overleggen een werkgever en een werknemer over de manier waarop zij uiteen willen gaan. Dit wordt dan vastgelegd in een vaststellings­overeenkomst. Als een werknemer het niet eens is met het ontslag, kan een werkgever op twee manieren een werknemer ontslaan: via het UWV of via de rechter.

1. De procedure via het UWV duurt 6 tot 10 weken, waarna er in 90% van de gevallen een ontslagvergunning wordt verleend. Als de vergunning wordt verleend, mag de opzegtermijn met een maand worden verkort.
2. De procedure via de kantonrechter duurt ongeveer even lang. Als de rechter ontbindt, wordt de opzegtermijn niet in acht genomen, maar wordt er vaak wel een vergoeding toegekend. Voor het berekenen van die ontslagvergoeding, wordt de kantonrechtersformule gebruikt.

Welk probleem moet er eigenlijk worden opgelost?

Er wordt gesteld dat het ontslagrecht duur en ingewikkeld is. Dat zou een probleem zijn. Daarnaast wil het kabinet (veel) geld besparen door de werkgevers de eerste zes maanden WW te laten betalen. Dagelijks maken wij mee dat het bij ontslag van heel groot belang is je te laten bijstaan door een deskundige. Er zitten veel (juridische) haken en ogen aan ontslagzaken. Het is voor een werkgever niet moeilijk (of onmogelijk zoals wel eens wordt gesteld) om een werknemer te ontslaan. In de 10% van de gevallen dat het UWV geen vergunning verleent, kan de werkgever alsnog naar de kantonrechter. In de praktijk komt het er vaak op neer dat het zo'n werknemer dan zo lastig wordt gemaakt, dat er alsnog een vertrekregeling wordt gesloten.

Het ontslagrecht is duur indien oude werknemers met een lang dienstverband moeten worden ontslagen. Deze groep zal echter langzaam verdwijnen, omdat werknemers steeds kortere dienstverbanden hebben. Voor werknemers met een dienstverband van tussen de 3 en 8 jaar, wat veel voorkomt, hoeft geen hoge vergoeding betaald te worden. Sterker nog, in het nieuwe ontslagstelsel zal het ontslaan van deze werknemers alleen maar duurder worden, omdat voor deze werknemers ook nog eens 6 maanden WW moet worden betaald

Winnaars en verliezers

De grote verliezer in dit verhaal is de werknemer. Die kan zonder enige toets worden ontslagen. De werknemer wordt bijna vogelvrij verklaard en een werkgever krijgt zo ongeveer een vrijbrief om, zonder enige belemmering, op persoonlijke voorkeur mensen te behouden of te ontslaan. De vergoeding van een kwart maandsalaris per gewerkt jaar, moet worden gebruikt om een opleiding te volgen. Maar helpt dit je aan een nieuwe baan? Dat is onwaarschijnlijk. Dat geldt zeker niet voor de oudere werknemer, maar ook niet voor werknemers die mogelijk wel weer aan de slag kunnen in hun eigen beroep, maar die de tijd waarin ze tussen twee banen zitten (financieel) moeten overbruggen.

De huidige ontslagvergoeding wordt nu vaak gebruikt om de inkomensval die een werknemer maakt na ontslag aan te vullen. Dit is ook hard nodig. Want zeg nou zelf: voor wie is een tijd 30% minder maandinkomen nou geen probleem? Met een vergoeding kun je bij ontslag ten minste nog enige tijd je vaste lasten dragen.

De financiële problemen waarin een werknemer terecht zal komen bij het nieuwe ontslagstelsel, zijn nog nauwelijks te overzien. Steeds meer mensen zullen, vooral in deze tijd, niet meer aan hun financiële verplichtingen kunnen voldoen, in de schulden komen of hun huis moeten verkopen. Terwijl dit met een financiële overbrugging onnodig is. Daarmee kun je namelijk prima die tijdelijke situatie opvangen.

Maar ook de werkgever lijkt in veel gevallen nauwelijks goedkoper uit te zijn, doordat hij de verplichting heeft om 6 maanden WW te betalen. Ook voor werknemers die kort in dienst zijn. Het lijkt er dan ook op dat het huidige voorstel in eerste instantie een maatregel is, die de rijksbegroting ten goede zal komen.

Wat moet er dan gebeuren?

In het ontslagstelsel zijn er zeker punten die voor verbetering in aanmerking komen. En als ook de maatschappelijke problematiek hierom vraagt, kan het wijs zijn om aanpassingen door te voeren. Dit kan echter veel beter, effectiever en rechtvaardiger! Hierover later meer in een volgend blog.