Ontslag na de coronacrisis

De afgelopen twee jaar werden we op de proef gesteld door het coronavirus. Dat heeft niemand onberoerd gelaten. De gevolgen binnen mijn werkveld waren duidelijk zichtbaar. Nog steeds trouwens, al is er een opmerkelijke verandering gaande.

Uiteraard hoop ik dat we samen weer vooruit kunnen kijken. Het coronavirus zal vast niet verdwijnen, maar hopelijk zal het virus ons gewone leven niet langer beheersen. Waar onze juristen tijdens de coronapandemie een verschuiving in de aard van de ontslagzaken bemerkten, komt daar nu weer verandering in. Maar die komt uit een andere hoek dan je wellicht zou verwachten.

Creatieve maatregelen door corona

We hebben gezien hoe vloeibaar regels worden tijdens een crisis. Werkgevers veranderden soms eenzijdig de arbeidsvoorwaarden, betaalden tijdens vakantie geen salaris meer of hielden het jaarlijkse vakantiegeld in. Ook was er veel gedoe over het veilig kunnen werken op de zaak en bleek er onduidelijkheid over al dan niet mogen thuiswerken. Sluimerende arbeidsconflicten werden verder op scherp gesteld met als doel het aantal FTE naar beneden te kunnen brengen.

Ik heb veel zaken voorbij zien komen waarbij een onderbouwd dossier ontbrak en de werkgever onterecht probeerde om van een werknemer af te komen. De drijfveer van deze ondernemers was natuurlijk bedrijfsbehoud, dus die creatieve maatregelen waren best te verklaren. Maar gedurende deze overlevingsstand trokken de werknemers vaak aan het kortste eind. Het doel heiligde de middelen, met onterecht ontslag ten gevolg.

In de coronacrisis: bedrijfseconomisch ontslag

In tijden van onzekerheid neemt het aantal ontslagen wegens bedrijfseconomische omstandigheden altijd toe. Dat zag je nu volop tot uiting komen in de evenementensector en de horeca. Ondanks flinke overheidssteun zagen we het aantal aanvragen van werknemers die met ontslag geconfronteerd werden toenemen. Nu we -hopelijk- in de eindfase van de pandemie aangekomen zijn, zie ik weer een verschuiving van het soort ontslagzaak.

Na de coronacrisis: zelf ontslag nemen

Wie had kunnen voorspellen dat de economie er tijdens en vlak na de coronapandemie er zo florissant bij zou staan? De economische vooruitzichten zijn goed, de werkloosheid is nog nooit zo laag geweest en personeelstekorten zijn aan de orde van de dag. Onderstaande grafieken zijn afkomstig van het Centraal Bureau van de Statistiek en bevestigen dit beeld.

Bron: Dashboard Arbeidsmarkt van het Centraal Bureau voor de Statistiek

Van ontslag naar werkbare arbeidsrelatie

Bovenstaande betekent dat werkgevers die nu personeel zoeken of willen behouden, hun uiterste best moeten doen. Er dient geluisterd te worden naar de wensen van werknemers en rekening te worden gehouden met de balans tussen werk en privé. Sluimerende arbeidsconflicten worden nu niet langer uitvergroot en richting exit-mediation gestuurd. We zien momenteel juist dat er met hulp van een mediator gepoogd wordt om een werkbare arbeidsrelatie te creëren of in stand te houden.

Uit onderzoek is gebleken dat door het tekort aan personeel het aantal arbeidsconflicten met ongeveer 19% is afgenomen. Werknemers worden dus minder snel ontslagen wegens een arbeidsconflict. Toch heeft deze ontwikkeling ook gevolgen. Een gebrek aan voldoende of capabel personeel, leidt namelijk tot een hoger ziekteverzuim. Het werk moet immers worden gedaan met minder mensen. Werknemers gaan op hun tenen lopen en zakken op een gegeven moment letterlijk door hun hoeven.

Zelf ontslag nemen met WW en vergoeding

Ik zie een toename van het aantal mensen dat mij de vraag stelt of ik hen kan helpen om zelf ontslag te nemen met behoud van rechten. Dit betreft werknemers die door een werkgerelateerde situatie ziek zijn geworden of een burn-out hebben gekregen, maar wèl graag weer aan het werk willen.

Het Juridisch Platform heeft voor deze groep werknemers het pakket Zelf ontslag nemen ontwikkeld. Daarmee ga ik in overleg met de werkgever om te kijken of beëindiging van het dienstverband met behoud van WW-uitkering en een passende ontslagvergoeding mogelijk is. Als de werkdruk (te) hoog is, zal een werkgever dikwijls erkennen dat dit beter is dan te blijven tobben in de ziektewet.