Ontslag in het onderwijs
Leraren en docenten in het openbaar onderwijs waren tot 2020 ambtenaar. Sinds de invoering van de WNRA op 1 januari 2020, is de rechtspositie van personeel in het openbaar en bijzonder onderwijs gelijkgetrokken. Hoe zit dat voor jou?
Voor alle medewerkers in het openbaar onderwijs geldt sinds 1 januari 2020 het private arbeidsrecht uit het Burgerlijk Wetboek. Dat betekent dat zij nu dezelfde rechtspositie hebben als dat vóór die tijd bij medewerkers in het bijzonder onderwijs (zoals vrije scholen of Montessori-scholen) en werknemers in het bedrijfsleven al het geval was.
Op deze pagina's leggen we meer uit over de WNRA, ontslagprocedures, ontslagredenen, opzegtermijn en ontslagvergoeding in het onderwijs. Ook wijzen we je op de zaken die aandacht verdienen als je als leraar of docent een (slepend) arbeidsconflict hebt.
Ben je leerkracht / docent en dreigt er ontslag? Neem altijd eerst contact op met een jurist.
De WNRA in het onderwijs
De Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (WNRA) is bedoeld om leraren / docenten zoveel mogelijk dezelfde rechten en plichten te geven als werknemers in het bedrijfsleven. De belangrijkste verandering is dat de rechtspositieregelingen (ARAR, CAR-UWO) zijn vervangen door collectieve arbeidsovereenkomsten (cao's). Met dit private cao-recht krijgt onderwijspersoneel te maken met andere processen en procedures dan in het oude stelsel van publiekrechtelijke rechtspositieregelingen het geval was.
Waarom is de Ambtenarenwet aangepast?
Sinds 1929 valt personeel het openbaar onderwijs in Nederland onder de Ambtenarenwet. Men vond destijds dat de rechtspositie van ambtenaren vanwege de uitvoering van werk in het maatschappelijk belang anders geregeld moest zijn. Zo werd je als leraar / docent formeel aangesteld om voor het Rijk te werken. In bijna een eeuw tijd is er veel veranderd. De overheid is van mening dat aparte arbeidsregels voor onderwijspersoneel niet langer nodig zijn. In de loop der tijd zijn de rechten en plichten van leraren / docenten al steeds meer gelijk getrokken met die van werknemers in het bedrijfsleven. Zo zijn ze ook onder de Zorgverzekeringswet gaan vallen en is het pensioenfonds ABP geprivatiseerd. Met de WNRA wordt een volgende stap gezet voor iedereen die in het openbaar onderwijs werkt.
Alleen voor het openbaar onderwijs
De gewijzigde rechtspositie geldt voor alle medewerkers in onderstaande vormen van openbaar onderwijs:
- primair onderwijs (basisonderwijs en speciaal onderwijs);
- voortgezet onderwijs;
- universiteiten en universitaire medische centra;
- onderzoeksinstellingen.
Dat betekent dat er voor medewerkers in het middelbaar (mbo) en hoger beroepsonderwijs (hbo) niets verandert. Het mbo en hbo kent geen openbare, maar enkel bijzondere instellingen. Personeel uit het bijzonder onderwijs viel al onder het private arbeidsrecht.
Wijzigingen voor leraren / docenten
Naast de WNRA was het nodig om voor medewerkers in het openbaar onderwijs extra aanpassingswetten te maken. Daarmee wordt voorkomen dat leraren / docenten alsnog onder de Ambtenarenwet 2017 vallen. Verder zijn bestaande onderwijswetten aangepast om ambtelijke termen te vervangen door die uit het private arbeidsrecht. In overleg met overheidsbonden en werkgevers zijn oude rechtspositieregelingen voor onderwijspersoneel omgezet naar nieuwe cao's.
Hoewel je rechten en plichten door de WNRA wijzigen, is er ook een aanzienlijk deel waar de wet geen invloed op uitoefent. Zo zul je gewoon dezelfde werkzaamheden blijven uitvoeren. Ook de arbeidsvoorwaarden waaronder je salaris, vakantie-uren en keuzebudget blijven ongewijzigd. De zaken die wèl per 1 januari 2020 gewijzigd zijn, merk je vooral als je in dienst treedt of je arbeidsovereenkomst wordt beëindigd. Dit zijn de belangrijkste veranderingen:
1. Tweezijdige arbeidsovereenkomst
Een docent in het openbaar onderwijs krijgt vanaf 2020 een reguliere arbeidsovereenkomst i.p.v. een eenzijdige aanstelling. Je maakt voor je in dienst treedt afspraken met je onderwijsinstelling over je dienstverband. Je werkgever kan deze niet eenzijdig wijzigen zonder goedkeuring van een OR of vakbond.
2. Cao-regeling
Leren en docenten in het openbaar onderwijs vielen tot 2020 onder een rechtspositieregeling (ARAR, CAR-UWO). Sinds 2020 vallen zij onder een collectieve arbeidsovereenkomst. Deze cao's zijn tot stand gekomen met hulp van overheidsbonden en onderwijsinstellingen.
3. Geen ontslag bij ziekte
Een leraar in het openbaar onderwijs mocht voorheen niet wegens ziekte, maar wel tijdens ziekte ontslagen worden. Bij reorganisatie bijvoorbeeld. Dat mag sinds 2020 niet meer. Bij volledige arbeidsongeschiktheid mag je de eerste twee jaar niet ontslagen worden. Bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid is die termijn zelfs drie jaar.
4. Ontslag via UWV of rechter
Indien een docent in het openbaar onderwijs ontslagen wordt wegens reorganisatie of langdurige arbeidsongeschiktheid, zal diens werkgever eerst langs het UWV moeten. Dat was tot 2020 niet het geval. Als er meerdere ontslagredenen zijn, zal de kantonrechter worden bezocht.
5. Bezwaar via kantonrechter
Een leraar in het openbaar onderwijs kan zijn of haar ontslag aanvechten. Indien je er met je onderwijsinstelling niet uit kwam, moest je voorheen naar de bestuursrechter. Sinds 2020 kun je terecht bij de kantonrechter. Je kunt bovendien nog in hoger beroep en zelfs in cassatie bij de Hoge Raad.
6. Aanzegplicht en vergoeding
Docenten met een tijdelijk contract dienen minstens één maand voor de einddatum schriftelijk medegedeeld te worden of de arbeidsovereenkomst verlengd wordt en onder welke voorwaarden dat gebeurt. Verzuimt je onderwijsinstelling deze deadline of aanzegplicht? Dan heb je recht op een vergoeding van één maandsalaris.
Juridisch hulp in het onderwijs
Werk je in het onderwijs en heb je te maken met (mogelijk) ontslag? Dan wil je natuurlijk weten welke rechten en plichten je hebt én wat je het beste kunt doen. Wij staan voor je klaar met gratis juridisch advies en bieden deskundige hulp bij je ontslag.
Bel nu met een jurist
Ons eerste advies is altijd gratis. Buiten openingstijden kun je een terugbelverzoek indienen of een e-mail sturen.
020-4689114 (gratis)
| Maandag - Vrijdag | 08:00 - 18:00 u |
| Zaterdag - Zondag | Alleen e-mail |
Ontslagprocedures in het onderwijs
De ontslagprocedures in het onderwijs zijn sinds 2020 gelijk aan die van een werknemer uit het bedrijfsleven. Vaak probeert je werkgever je ontslagvoorwaarden eerst samen af te stemmen. Lukt dat niet? Dan is je ontslagreden doorslaggevend voor de te volgen ontslagroute.
Ontslagprocedures voor docenten
De ontslagprocedures voor leraren / docenten zijn gebaseerd op de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB). Deze wet is net als de WNRA op 1 januari 2020 ingegaan. In 95% van de gevallen blijkt ontslag met wederzijds goedvinden voor een docent de prettigste en snelste manier van ontslag, ongeacht de ontslagreden. Je overlegt dan met je onderwijsinstelling over je ontslagvoorwaarden en tekent na akkoord beide een vaststellingsovereenkomst om je ontslag te effectueren. Kom je er niet uit met je werkgever? Dan zal deze bij reorganisatie of langdurige arbeidsongeschiktheid om toestemming moeten vragen bij het UWV. Bij vrijwel alle andere ontslagredenen zal je werkgever de kantonrechter moeten verzoeken om je arbeidsovereenkomst te ontbinden.
Mijn werkgever wil me ontslaan met wederzijds goedvinden. Ik heb een vaststellingsovereenkomst of beëindigingsovereenkomst ontvangen. We gaan onderhandelen over mijn ontslagvoorwaarden.
Dit leer je over deze procedure:
- Wanneer mag wederzijds goedvinden?
- Kan ik mijn ontslag nog voorkomen?
- Kan mijn concurrentiebeding eruit?
- Heb ik recht op de transitievergoeding?
- Hoe verhoog ik mijn ontslagvergoeding?
- Hoe stel ik mijn WW-uitkering veilig?
Mijn werkgever wil me ontslaan wegens bedrijfseconomische redenen of langdurige arbeidsongeschiktheid en heeft een ontslagvergunning bij het UWV of de ontslagcommissie aangevraagd. Ontslag met wederzijds goedvinden lijkt (nog) niet mogelijk.
Dit leer je over deze procedure:
- Wanneer mag ontslag via het UWV?
- Kan ik mijn ontslag nog voorkomen?
- Hoe beoordeelt het UWV de aanvraag?
- Heb ik recht op een transitievergoeding?
- Kan mijn ontslagvergoeding hoger?
- Hoe stel ik mijn WW-uitkering veilig?
Mijn werkgever wil me ontslaan via de kantonrechter. Hij heeft daartoe één of meerdere ontslagredenen aangevoerd en een verzoekschrift ingediend. Ontslag met wederzijds goedvinden lijkt (nog) niet mogelijk.
Dit leer je over deze procedure:
- Wanneer mag ontslag via de rechter?
- Kan ik mijn ontslag nog voorkomen?
- Hoe beoordeelt de rechter het verzoek?
- Heb ik recht op een transitievergoeding?
- Kan mijn ontslagvergoeding hoger?
- Hoe stel ik mijn WW-uitkering veilig?
Opzegtermijn ontslag in het onderwijs
Bij een opzegging dient je overheidsinstelling de opzegtermijn van je arbeidsovereenkomst in acht te nemen. De wettelijke opzegtermijn bedraagt 1 tot 4 maanden (afhankelijk van de duur van je dienstverband), maar er zijn uitzonderingen op deze regel. Een kantonrechter ontbindt je arbeidscontract met inachtneming van dezelfde termijn. Op deze termijnen kan de duur van een ontslagprocedure via het UWV of de kantonrechter in mindering worden gebracht, maar er geldt altijd een minimum opzegtermijn van één maand.
Ontslagredenen in het onderwijs
Je kunt als leraar / docent niet zomaar ontslagen worden. Voor een beëindiging van een arbeidsovereenkomst heeft je schoolbestuur een redelijke grond nodig. Bovendien moet herplaatsing in een andere passende functie, al dan niet met behulp van scholing, onmogelijk zijn of niet in de rede liggen.
Hieronder zie je enkele redenen die in het onderwijs gebruikt kunnen worden voor een ontslag. Er zal altijd een deugdelijk ontslagdossier aanwezig moeten zijn. De uitzondering daarop is ontslag op staande voet (te vergelijken met het oude strafontslag). Omdat per 1 januari 2020 de WAB van kracht is, kan een combinatie van ontslaggronden ook tot ontslag leiden. Deze zogeheten cumulatiegrond is van toepassing als van je werkgever niet in redelijkheid gevergd kan worden dat je arbeidsovereenkomst voortduurt.
A-grond
Bij ontslag om bedrijfseconomische redenen verlies je je baan door bijvoorbeeld financiële problemen, werkvermindering of automatisering. Hier lees je wat bedrijfseconomisch ontslag is, welke procedures erbij horen, wanneer ontslag is toegestaan en welke stappen jij kunt zetten als bij jou ontslag dreigt.
A-grond
Het ging al een tijdje minder goed met het bedrijf waar je werkt. Opeens wordt je medegedeeld dat bedrijfseconomische omstandigheden aanleiding zijn om te gaan reorganiseren. Bij ontslag om reorganisatie verlies je je baan vanwege een verhuizing, fusie, overname of herstructurering. Hier lees je wanneer ontslag om reorganisatie is toegestaan en wat je eraan kunt doen als je om die reden ontslagen wordt.
B-grond
Bij ontslag om langdurige arbeidsongeschiktheid verlies je je baan omdat je gedurende een onafgebroken periode van minimaal twee jaar (24 maanden) arbeidsongeschikt of ziek bent geweest. Hier lees je wanneer je ontslag bij langdurige arbeidsongeschiktheid gegrond is en wat je eraan kunt doen als je om die reden ontslagen wordt.
C-grond
Bij ontslag om regelmatig ziekteverzuim verlies je je baan omdat je vaak ziek bent. Het verzuim gaat niet snel afnemen, er is geen ander werk is en de gevolgen voor je collega's zijn onaanvaardbaar. Hier lees je wanneer er sprake is van frequent ziekteverzuim, wat het opzegverbod inhoudt en wat je eraan kunt doen als je om die reden ontslagen wordt.
Er zijn nog meer ontslagredenen. Het volledige overzicht vind je hier.
Naar alle ontslagredenenOntslagvergoeding in het onderwijs
Een ontslag heeft vaak grote financiële gevolgen. Om een gebrek aan inkomen op te vangen, heb je als leraar / docent in de basis recht op een transitievergoeding en WW-uitkering. Bij ontslag met wederzijds goedvinden kun je onderhandelen over een hogere ontslagvergoeding.
Transitievergoeding voor leraar / docent
Als docent heb je bij ontslag recht op een transitievergoeding, tenzij je ernstig verwijtbaar hebt gehandeld of nalatig bent geweest. De transitievergoeding is een wettelijk bepaald minimumbedrag. Als leraar ontvang je een transitievergoeding bij onvrijwillig ontslag. Als je zelf ontslag neemt, heb je daar geen recht op (hoewel het met Zelf ontslag nemen toch vaak lukt). De hoogte van je transitievergoeding is afhankelijk van de duur van je dienstverband en je bruto maandloon. Met onze transitiecalculator kun je zelf de hoogte van je transitievergoeding berekenen.
WW-uitkering in het onderwijs
Bij onvrijwillig ontslag heeft een docent recht op een WW-uitkering. Een uitzondering hierop is ontslag op staande voet. De WW-uitkering is afhankelijk van je arbeidsverleden en kent een maximumgrens. De hoogte van de uitkering zal waarschijnlijk lager zijn dan je laatst verdiende salaris. De voorwaarden waarop een leraar in aanmerking komt voor een WW-uitkering zijn als volgt:
- Je moet verzekerd zijn voor werkloosheid;
- Je moet werkloos zijn;
- Je moet direct beschikbaar zijn voor werk;
- Je moet voldoen aan de wekeneis;
- Je mag niet verwijtbaar werkloos zijn.
5 tips bij ontslag in het onderwijs
Bij een ontslag komt er veel op je af. Je vraagt je waarschijnlijk af of je ontslag wel terecht is. Kan een leraar / docent zijn of haar ontslag aanvechten? Heb je recht op een transitievergoeding en WW-uitkering? Wat kun je het beste doen?
Hieronder geven we 5 tips om ervoor te zorgen dat je geen rechten verspeelt. Informeer je goed en schakel juridische hulp in om bezwaar te maken of betere ontslagvoorwaarden te bedingen.
1.Ga niet akkoord
Laat een ontslagbesluit eerst bezinken en ga nooit akkoord met een eerste ontslagvoorstel. Misschien is je ontslagreden ongeldig. Lever ook nog geen werkgerelateerde eigendommen in. Beide kunnen duiden op verkapte instemming met kans op het verliezen van je WW-uitkering. Vraag om je ontslagreden schriftelijk te bevestigen en geef aan dat je bedenktijd wilt voor het inwinnen van juridisch advies.
2. Win juridisch advies in
Je hebt wettelijk gezien twee weken de tijd om juridisch advies in te winnen. Maak daar gebruik van en ga niet in zee met een jurist die door je werkgever wordt aangewezen. Met deskundig advies en de juiste juridische hulp ben je er zeker van dat je belangen zo goed mogelijk worden behartigd. Wij onderhandelen namens jou, proberen je ontslagvergoeding te verhogen en je WW-uitkering veilig te stellen.
3. Blijf aan het werk
Bij een aanzegging tot ontslag is je dienstverband niet meteen beëindigd. Blijf beschikbaar voor werk en bevestig dit zonodig schriftelijk. Ga niet zomaar akkoord als je werkgever je wil schorsen of op non-actief wil stellen. Wij kunnen je adviseren of het nodig is om bezwaar te maken.
4. Leg een dossier aan
Bij (dreigend) ontslag is het raadzaam om vanaf dat moment schriftelijk te reageren. Hierdoor is het voor een jurist (en later wellicht een rechter of UWV-medewerker) makkelijker om je ontslagzaak te beoordelen. Start met het verzamelen van informatie rond je ontslag in een eigen dossier. Vraag om een schriftelijke bevestiging van je ontslagaanzegging. Bewaar relevante e-mails en gespreksverslagen rondom je functioneren. Zoek bewijs van goede prestaties.
5. Voorkom kritiek
Blijf voldoende presteren en stel je positief op ten aanzien van collega's. Laat je niet negatief uit ten opzichte van leidinggevenden of je school(bestuur). Doe dat ook niet tegenover leerlingen of studenten. Je wilt voorkomen dat er kritiek in je ontslagdossier wordt opgenomen. Accordeer geen gespreksverslagen, maar teken ze 'voor gezien'. Ter voorbereiding op een ontslag kun je schriftelijk bewijs van goede prestaties uit het verleden verzamelen. Kijk of je notities, brieven, e-mails of WhatsApp-berichten van leerlingen of docenten kunt vinden om je positie te versterken.
Vragen over ontslag in het onderwijs
Leraren en docenten die te maken krijgen met ontslag, stellen ons vaak de volgende vragen. We hebben ze compact zo goed mogelijk van antwoord voorzien.
Hoe moet ik zelf ontslag nemen in het onderwijs?
Een tijdelijk contract kun je niet tussentijds opzeggen, behalve als dat in je arbeidscontract of cao is opgenomen. Bij een vast contract kan dat op ieder moment. In beide gevallen geldt dat je rekening moet houden met de geldende opzegtermijn (minstens 1 maand). Wij adviseren echter ontslag via een vaststellingsovereenkomst.
Hoe bereken ik de werktijdfactor als ik in deeltijd werk?
Vanaf augustus 2017 wordt je betrekkingsomvang in het onderwijs benoemd in hele uren. Ook als je parttime (in deeltijd) werkt. Om je werktijdfactor te berekenen, deel je het aantal uren dat je werkt door 40. Stel dat je in 2,5 dag 22 uur werkt, dan is je werktijdfactor 22/40 = 0,55.
Hoe lang is de opzegtermijn in het onderwijs?
Als je ontslag neemt, dient je school de opzegtermijn in je arbeidsovereenkomst aan te houden. De wettelijke opzegtermijn bedraagt minimaal 1 maand, maar kan afhankelijk van de duur van je dienstverband oplopen tot maximaal 4 maanden. De duur van een ontslagprocedure kan hiervan worden afgetrokken.
Krijg ik een uitkering na ontslag in het onderwijs?
Als je in het basisonderwijs of voortgezet onderwijs ziek, zwanger en ontslagen wordt, krijg je onder bepaalde voorwaarden naast een WW-uitkering ook een bovenwettelijke uitkering. Als je na ontslag werkloos wordt, kan de aanvullende uitkering (AVU) of aansluitende uitkering (ASU) de duur van de WW-uitkering verlengen.
Wat is eervol ontslag in het onderwijs?
De term eervol ontslag komt uit het ambtenarenrecht en betekent dat een ontslag niet aan jou te wijten is. Je maakt hierdoor aanspraak op een WW-uitkering. Met ingang van de WNRA in 2020 geldt in het openbaar onderwijs het reguliere arbeidsrecht en heeft de term geen waarde meer.
Wat is de akte van ontslag in het onderwijs?
Het begrip akte van ontslag komt uit het ambtenarenrecht en kan door een onderwijsbestuur worden gebruikt om schriftelijk aan te geven dat deze een docent wil ontslaan. Met ingang van de WNRA (2020) geldt in het openbaar onderwijs het private arbeidsrecht en is de term niet meer van toepassing.
Mag ontslag wegens disfunctioneren in het onderwijs?
Ja, je kunt in het onderwijs wegens disfunctioneren worden ontslagen. Dat kan echter niet zomaar, want er gelden strikte voorwaarden. Zo zal je een duidelijke functiebeschrijving moeten hebben en duidelijk gemaakt moeten zijn aan welke (realistische) eisen, normen of taken je diende te voldoen.
Krijg ik een transitievergoeding na ontslag in het onderwijs?
Ja, ook als leraar of docent heb je bij ontslag recht op een transitievergoeding bij onvrijwillig ontslag, tenzij je ernstig verwijtbaar of nalatig bent geweest. Als je zelf ontslag neemt, heb je geen recht op een ontslagvergoeding. Je kunt zelf de hoogte van je transitievergoeding berekenen.
Hulp of in beroep tegen ontslag onderwijs
Wat kun je als docent doen als je het niet eens bent met de aanzegging van je ontslag? Je kunt zelf bezwaar maken en het (gerechtelijk) aanvechten of dat aan onze ontslagjuristen overlaten. Wij kunnen je adviseren of de hele ontslagprocedure uit handen nemen.
Hoe penibel je situatie ook lijkt: in de meeste gevallen blijkt ontslag met wederzijds goedvinden (tegen betere voorwaarden) mogelijk te zijn. Zeker met wat druk van een externe arbeidsjurist. Wij proberen in eerste instantie altijd om buiten zo'n inhoudelijke procedure om een goede vertrekregeling met het schoolbestuur te treffen. Zeker als er sprake is van een onherstelbare vertrouwensbreuk. Dat scheelt veel tijd en negatieve energie. Je kunt ons bellen voor gratis juridisch advies of één van onze voordelige ontslagpakketten afnemen.
Controleer mijn vaststellingsovereenkomst
vanaf € 0 (basis)
Onderhandel over mijn ontslagvoorwaarden
vanaf € 250 (ex BTW)
Neem zelf ontslag met ontslagvergoeding
vanaf € 165 (ex BTW)