Afspiegelingsbeginsel bij ontslag
Het afspiegelingsbeginsel bepaalt bij ontslag om bedrijfseconomische redenen de volgorde waarop medewerkers ontslagen worden. Het doel van het afspiegelingsbeginsel is om de leeftijdsopbouw van het personeelsbestand na de ontslagronde zoveel mogelijk gelijk te houden als daarvoor het geval was. Dit ter voorkoming van selectieve ontslagen.
Om de boel eerlijk te laten verlopen, moet de werkgever de werknemers met het kortste dienstverband als eerste ontslaan. Indien er een cao geldt en daarin regels omtrent het de ontslagvolgorde zijn opgenomen, dan gelden die. In dat geval toetst een cao-commissie of het ontslag correct verloopt.
Wat zijn bedrijfseconomische redenen?
Het afspiegelingsbeginsel wordt toegepast bij ontslag vanwege bedrijfseconomische redenen. Maar wat zijn bedrijfseconomische redenen eigenlijk?
- Je bedrijf bevindt zich in een slechte financiële situatie;
- Er is een structurele werk- of omzetvermindering binnen het bedrijf;
- Er wordt gereorganiseerd (bedrijfsorganisatorisch);
- De activiteiten van het bedrijf worden (deels) beëindigd;
- Er zijn technologische veranderingen, zoals automatisering;
- Het bedrijf gaat verhuizen.
A-grond
Bij ontslag om bedrijfseconomische redenen verlies je je baan door bijvoorbeeld financiële problemen, werkvermindering of automatisering. Hier lees je wat bedrijfseconomisch ontslag is, welke procedures erbij horen, wanneer ontslag is toegestaan en welke stappen jij kunt zetten als bij jou ontslag dreigt.
Hoe werkt afspiegelen?
Vaststellen van het personeelsbestand
Voor het toepassen van het afspiegelingsbeginsel, moeten werknemers die werkzaam zijn in uitwisselbare functies, op basis van hun contract verdeeld worden in vijf groepen. Externe medewerkers moeten eerst ontslagen worden. Is dat onvoldoende? Dan wordt er gekeken naar het eigen personeel (inclusief payrollmedewerkers).
- Externe medewerkers (zoals zzp'ers);
- AOW-gerechtigden;
- Oproepkrachten (nul-urencontract);
- Werknemers met een tijdelijk contract dat nog maximaal een half jaar duurt;
- Werknemers met een contract dat langer dan een half jaar duurt.
Rangorde naar leeftijd
De medewerkers die vallen in de groepen 2 t/m 5, worden onderverdeeld naar leeftijd. Zodoende kan er worden berekend hoeveel werknemers er per groep ontslagen moeten worden. Dat gebeurt is voor de groepen 2 t/m 4 en pas als laatste voor groep 5. Medewerkers die als laatste in dienst zijn getreden, worden eerste ontslagen (last in, first out).
- 15 tot en met 24 jaar;
- 25 tot en met 34 jaar;
- 35 tot en met 44 jaar;
- 45 tot en met 54 jaar;
- 55 jaar en ouder.
Afwijken van het afspiegelingsbeginsel
Het afspiegelingsbeginsel hoeft niet altijd door de werkgever gebruikt te worden. Uitzondering kunnen gemaakt worden als:
- het bedrijf of de bedrijfsvestiging gaat sluiten;
- er een unieke functie komt te vervallen;
- er een categorie uitwisselbare functies in zijn geheel komt te vervallen;
- dit in de cao staat dat een onafhankelijke ontslagcommissie de ontslagaanvragen moet beoordelen.
Bijzondere afwijkingen
Er kan ook van het afspiegelingsbeginsel worden afgeweken als:
- de hardheidsclausule wordt toegepast omdat er werknemers zijn die onder leiding van een derde (opdrachtgever) werken;
- er een onmisbare medewerker in dienst is;
- een zieke of gehandicapte medewerker zijn werk vervolgens onvoldoende kan doen;
- er een opzegverbod van toepassing is;
- de werkgever een werknemer wil ontslaan wiens loonkostensubsidie is vervallen;
- er meer dan 20 werknemers tegelijkertijd ontslagen worden binnen 3 maanden. Dan gelden de regels van het collectief ontslag;
- je werkt in de zorg en de ontslagvolgorde per gemeente bekeken wordt.
Bel nu met een jurist
Ons eerste advies is altijd gratis. Buiten openingstijden kun je een terugbelverzoek indienen of een e-mail sturen.
020-4689114 (gratis)
| Maandag - Vrijdag | 08:00 - 18:00 u |
| Zaterdag - Zondag | Alleen e-mail |
Voorbeeld afspiegelingsbeginsel
Om te illustreren hoe het afspiegelingsbeginsel in de praktijk moet worden toegepast, geven we een voorbeeld.
In een organisatie zijn 34 werknemers werkzaam als administratief medewerker (een uitwisselbare functie). Vanwege veranderingen in de markt en het vertrek van twee belangrijke klanten, moeten er om te overleven 14 medewerkers ontslagen worden. Door het afspiegelingsbeginsel toe te passen, wordt er bepaald wie er als eerste voor ontslag moet worden voorgedragen.
Opbouw personeelsbestand
- Er zijn 2 uitzendkrachten;
- Er is 1 AOW-gerechtigde;
- Er zijn 3 oproepkrachten;
- Er is 1 werknemer met een contract dat over 3 maanden afloopt;
- De overige 27 medewerkers hebben een contract van 6+ maanden duurt.
Er moeten 14 medewerkers ontslagen worden. Eerst zullen de 2 uitzendkrachten (groep 1) afscheid moeten nemen. Ook de AOW-gerechtigde (groep 2), de 3 medewerkers met een nul-urencontract (groep 3) en het personeelslid met een aflopend contract (groep 4) moeten vertrekken. Vervolgens is de vraag welke 7 werknemers met een contract dat langer dan 6 maanden duurt (groep 5) voor ontslag in aanmerking komen. Daarvoor kijk je naar leeftijd.
Opbouw leeftijdsgroep
Voor de leeftijdsopbouw worden alle personeelsleden (dus ook die uit de groepen 2 t/m 4) ingedeeld in de vijf leeftijdsgroepen.
1. Werknemers naar leeftijdsgroep indelen
| 15-24 jaar | 25-34 jaar | 35-44 jaar | 45-54 jaar | ≥ 55 jaar | Totaal |
| 4 | 8 | 5 | 7 | 8 | 32 |
Als eerste moet er bepaald worden hoeveel medewerkers er per leeftijdscategorie ontslagen moeten worden. Omdat de 2 uitzendkrachten (groep 1) al ontslagen zijn, is het resterende personeelsbestand 32. Er moet nog een krimp bereikt worden van 14 - 2 = 12 arbeidsplaatsen. We kunnen de krimp per leeftijdscategorie berekenen door het krimppercentage (12/32) te vermenigvuldigen met het aantal medewerkers per categorie.
2. Aantal ontslagen per leeftijdsgroep bepalen
| 15-24 jaar | 25-34 jaar | 35-44 jaar | 45-54 jaar | ≥ 55 jaar | Totaal |
| 4 x (12/32) = 1,50 | 8 x (12/32) = 3,00 | 5 x (12/32) = 1,88 | 7 x (12/32) = 2,63 | 8 x (12/32) = 3,00 | 12 |
| 1 | 3 | 2 | 3 | 3 | 12 |
Er zal een krimp van 12 medewerkers bereikt worden door, zonder af te ronden, eerst te kijken naar het getal voor de komma. Als dat geen uitsluitsel biedt, zoals in dit voorbeeld bij 1,50 (leeftijd 15-24 jaar), wordt er gekeken naar de cijfers achter de komma. Uit de leeftijdsgroep met het hoogte getal achter de komma, wordt als eerste een exra medewerker voor ontslag voorgedragen (etc.).
De drie oproepkrachten zijn tussen de 25-34 jaar. De werknemer waarvan het contract binnen 6 maanden afloopt, is 38 jaar oud (categorie 35-44 jaar). Van de 12 arbeidsplaatsen die nog moeten vervallen, worden deze vier medewerkers afgetrokken. Er zal een ontslagvergunning aangevraagd moeten worden voor 8 werknemers in de volgende leeftijdsgroepen:
| 15-24 jaar | 25-34 jaar | 35-44 jaar | 45-54 jaar | ≥ 55 jaar | Totaal |
| 1 | 0 | 1 | 3 | 3 | 8 |
3. 'Last in, first out' toepassen
De laatste stap is het toepassen van het principe 'last in, first out', zodat bepaald kan worden welke werknemers ontslagen worden. De personeelsleden met het kortste dienstverband, komen als eerste in aanmerking.
Gratis advies over afspiegeling
Onze arbeidsrechtjuristen zijn er voor jou! Vertel ons telefonisch over je ontslagsituatie, dan kunnen we het snelst beoordelen wat in jouw geval verstandig is. Dat kost je niets, want ons eerste advies is altijd gratis.
Over mr. Jos de Ridder Directeur
020-4689114 (gratis)
| Dag | Openingstijden | Bereikbaarheid |
|---|---|---|
| Maandag-Vrijdag | 08:00 - 18:00 u | Telefoon / Mail |
| Zaterdag-Zondag | Op afspraak |